Uzależnienie nie pojawia się z dnia na dzień. To proces, który postępuje powoli i często niezauważalnie – zarówno dla osoby uzależnionej, jak i jej otoczenia. Czasem zmiany są tak subtelne, że dopiero po dłuższym czasie bliscy orientują się, że coś jest nie tak. Wczesne rozpoznanie problemu i szybka reakcja mogą jednak znacząco zwiększyć szansę na skuteczne leczenie. Jak więc rozpoznać, że ktoś z naszych bliskich potrzebuje pomocy? I co zrobić, by nie przegapić pierwszych sygnałów?

Ukryte oznaki – jak działa mechanizm zaprzeczania?

Jedną z cech charakterystycznych uzależnienia jest mechanizm zaprzeczania. Osoba uzależniona bagatelizuje problem, usprawiedliwia swoje zachowanie, przerzuca winę na innych lub znajduje „racjonalne” powody swojego postępowania. W efekcie często nie przyznaje się do problemu – ani przed sobą, ani przed otoczeniem.

Z tego powodu tak ważna jest czujność najbliższych. To oni jako pierwsi mogą zauważyć, że coś się zmienia. Nie chodzi przy tym o jedno konkretne zachowanie, ale raczej o całą mozaikę sygnałów, które w zestawieniu mogą świadczyć o uzależnieniu.

Co powinno wzbudzić nasz niepokój?

Do najczęstszych objawów, które mogą sugerować rozwijające się uzależnienie, należą:

• Zmiany w zachowaniu – osoba staje się drażliwa, wycofana, łatwo wpada w złość, izoluje się.
• Wahania nastroju – euforia przeplata się z apatią i rozdrażnieniem.
• Problemy w pracy lub szkole – spadek wydajności, częste zwolnienia, trudności w koncentracji.
• Zaniedbywanie obowiązków domowych i relacji rodzinnych.
• Ukrywanie się z używaniem substancji – np. picie alkoholu „po kryjomu”.
• Zwiększająca się tolerancja – potrzebna coraz większa dawka substancji, by osiągnąć ten sam efekt.
• Kłamstwa i manipulacje – usprawiedliwianie nieobecności, nagłe zniknięcia, niespójne historie.

Warto pamiętać, że uzależnienie nie musi dotyczyć wyłącznie alkoholu czy narkotyków. Coraz częściej mowa również o uzależnieniach behawioralnych, takich jak hazard, uzależnienie od internetu czy zakupoholizm.

Jak reagować, kiedy zauważymy problem?

Rozmowa z osobą uzależnioną nigdy nie jest łatwa. Wymaga empatii, cierpliwości i dużego wyczucia. Warto unikać oskarżeń, moralizowania czy szantażu emocjonalnego. Zamiast tego dobrze jest mówić o swoich uczuciach i obawach: „Martwię się o Ciebie”, „Widzę, że coś się zmieniło”, „Zależy mi na Tobie i chcę pomóc”.

Jeśli rozmowa nie przynosi efektu, nie warto czekać z nadzieją, że „samo się ułoży”. Im wcześniej osoba uzależniona trafi na terapię, tym większe są szanse na skuteczne leczenie. W wielu przypadkach konieczna okazuje się pomoc specjalistów – psychoterapeutów, lekarzy, terapeutów uzależnień.

Dlaczego warto sięgnąć po profesjonalną pomoc?

Leczenie uzależnień to proces, który wymaga nie tylko silnej woli, ale przede wszystkim wsparcia, wiedzy i narzędzi do trwałej zmiany. Profesjonalna terapia pozwala zrozumieć mechanizmy uzależnienia, rozpoznać jego źródła oraz wypracować strategie radzenia sobie z trudnościami i nawrotami.

Terapia może przybierać różne formy: od indywidualnych spotkań, przez grupowe zajęcia terapeutyczne, aż po terapię stacjonarną – szczególnie wskazaną w przypadku głębokiego uzależnienia lub braku bezpiecznego środowiska w domu.

Jeśli Ty lub ktoś z Twoich bliskich zmaga się z problemem uzależnienia, warto rozważyć leczenie pod okiem doświadczonych specjalistów. Jedną z takich możliwości jest profesjonalne leczenie uzależnień w Gdańsku i okolicach, prowadzone przez ośrodek Zagaje – miejsce, w którym każdy może rozpocząć drogę do zdrowia i wolności.